Βιολογικές Λειτουργίες: Αναπνοή & Κυκλοφορία Αίματος

Χρήσιμες Πληροφορίες

Αναπνευστικό Σύστημα

 

    Ο εισπνεόμενος από τη μύτη αέρας εισέρχεται μέσω του λάρυγγα στους πνεύμονες. Εκεί το οξυγόνο προσκολλάται στα ερυθρά αιμοσφαίρια που υπάρχουν στο αίμα και μεταφέρεται σε όλα τα μέρη του σώματος. Το αίμα που επιστρέφει από τους ιστούς, έχει δώσει το οξυγόνο στα κύτταρα και έχει πάρει από αυτά το διοξείδιο του άνθρακα, που αποβάλλεται από τα ερυθρά αιμοσφαίρια και περνά στον αέρα των κυψελίδων των πνευμόνων. Η σύσταση του αέρα έχει πλέον μεταβληθεί: είναι πτωχός σε οξυγόνο και πλούσιος σε διοξείδιο του άνθρακα, είναι δηλαδή έτοιμος για αποβολή, που γίνεται με την εκπνοή. Ο πλούσιος σε διοξείδιο του άνθρακα αέρας οδηγείται μέσω της αεροφόρου οδού στη μύτη και αποβάλλεται. Ακολουθεί νέα εισπνοή, που θα φέρει νέο καθαρό αέρα στις κυψελίδες. Αυτός ο αναπνευστικός κύκλος, που επαναλαμβάνεται διαρκώς, επιτυγχάνεται με τις αναπνευστικές κινήσεις του θώρακα που ρυθμίζονται από ένα ειδικό κέντρο στον εγκέφαλο, το αναπνευστικό κέντρο, και τη βοήθεια μυών (αναπνευστικοί μύες, κυριότερος των οποίων είναι το διάφραγμα).

Κυκλοφορικό Σύστημα

 

Το κυκλοφορικό ή καρδιαγγειακό σύστημα είναι υπεύθυνο για την παροχή οξυγόνου καθώς και για την μεταφορά και ανταλλαγή ουσιών στα κύτταρα του οργανισμού.

Ειδικότερα, βασικοί ρόλοι του είναι:

• Η διανομή οξυγόνου στους ιστούς (μέσω του αίματος )
• Η μεταφορά των μεταβολικών αποβλήτων (διοξείδιο του άνθρακα, άχρηστα υλικά προς το απεκκριτικό σύστημα )
• Η μεταφορά και διανομή ύδατος και άλλων θρεπτικών συστατικών (όπως σάκχαρα και αμινοξέα από το πεπτικό σύστημα) στους ιστούς
• Η διατήρηση της ομοιόστασης στον οργανισμό

Το καρδιαγγειακό σύστημα αποτελείται από την καρδιά, τις φλέβες, τις αρτηρίες και τα τριχοειδή αγγεία. Τα όργανα αυτά ανακυκλώνουν συνεχώς το αίμα στον οργανισμό. Οι αρτηρίες μεταφέρουν αίμα από την καρδιά προς τους ιστούς, οι φλέβες μεταφέρουν αίμα από τους ιστούς πίσω στην καρδιά ενώ τα τριχοειδή αγγεία σχηματίζουν ένα εκτεταμένο δίκτυο που μπορεί να τροφοδοτήσει σχεδόν κάθε κύτταρο του οργανισμού

Η Σύσταση του Αίματος

    Το αίμα είναι ένα είδος συνδετικού ιστού το οποίο αποτελείται από πλάσμα και κύτταρα που αιωρούνται στο πλάσμα. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι τα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια.

    Τα ερυθρά αιμοσφαίρια αποτελούν το 38% με 48% του πλήρους αίματος, έχουν το σχήμα αμφίκοιλων δίσκων και δίνουν στο αίμα το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του μέσω της αιμοσφαιρίνης που περιέχουν. Η λειτουργία τους αφορά τη διατήρηση των ιστών στη ζωή καθώς μεταφέρουν σε αυτούς οξυγόνο από τους πνεύμονες και απομακρύνουν το διοξείδιο του άνθρακα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

    Τα λευκά αιμοσφαίρια είναι άχρωμα ή λευκού χρώματος κύτταρα με πυρήνα. Αποτελούν λιγότερο από το 1 τοις εκατό του πλήρους αίματος. Έχουν σχήμα σφαιρικό όταν είναι ακίνητα ενώ μπορούν να κινούνται με αμοιβαδικές κινήσεις. Η πρωταρχική λειτουργία τους είναι η άμυνα και η καταπολέμηση των λοιμώξεων μέσω της επίθεσης και της καταστροφής επιβλαβών ξένων ουσιών. Μπορούν να κατευθύνονται προς τις περιοχές του οργανισμού όπου αυτός έχει προσβληθεί, όπως φλεγμονές, εγκαύματα, πληγές

    Τα αιμοπετάλια είναι κυτταρικά θραύσματα, τα οποία αποτελούν λιγότερο από το 1 τοις εκατό του πλήρους αίματος. Παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πήξη του αίματος και την αιμόσταση, δηλαδή στην αναστολή της αιμορραγίας. Δημιουργούν το φαινόμενο της πήξης του αίματος, με αποτέλεσμα να αποτρέπεται η διαρροή αίματος από τις πληγές. 

 Ερυθρά Αιμοσφαίρια, Λευκό Αιμοσφαίριο, Αιμοπετάλιο, Μικρόβια

 

Βιβλιογραφία

http://el.wikipedia.org

Στιβ Πάρκερ, Το Σώμα και πώς Λειτουργεί, Εκδόσεις Αξιωτέλλης, Αθήνα 1989

Διδακτική Προσέγγιση

 

Αναπνευστικό Σύστημα

 

    Μπορούμε να ξεκινήσουμε από την αναφορά στον αναπνευστικό σύστημα, που εύκολα μπορούμε να συνδέσουμε στη συνέχεια με το κυκλοφορικό, λόγω της πρόσληψης από το αίμα του οξυγόνου που βρίσκεται στους πνεύμονες. 

    Καλώντας τα παιδιά να πάρουν μια βαθιά ανάσα, τα ενθαρρύνουμε να παρακολουθήσουν τις αλλαγές στο σώμα τους (“φούσκωμα” στέρνου). 

Α) Επεξεργασία Πληροφοριών κι Εποπτικού Υλικού

Πού όμως πάει ο αέρας που εισπνέουμε από τη μύτη; Και τι σημαντικό για τη ζωή μας περιέχει; 

    Το οξυγόνο που μέσω του λάρυγγα, εισέρχεται στους πνεύμονες. 

Και πώς το οξυγόνο μεταφέρεται σε όλα τα μέρη του σώματος; 

    Ας ψάξουμε…. Την απάντηση μπορούμε να τη βρούμε τόσο σε σχετικά βιβλία κι εγκυκλοπαίδειες όσο και στο διαδίκτυο. Το αίμα είναι, λοιπόν, αυτό που παίρνει το οξυγόνο και το μεταφέρει σε όλα τα μέρη του σώματός μας ενώ παράλληλα παίρνει το διοξείδιο του άνθρακα που υπάρχει σε αυτά και δεν το χρειαζόμαστε, το μεταφέρει στους πνεύμονες και το αποβάλλουμε με την εκπνοή.

Γιατί όταν τρέχουμε η αναπνοή μας είναι πιο γρήγορη;

    Μπορούμε να συγκρίνουμε την αναπνοή μας όταν τρέχουμε και όταν ξεκουραζόμαστε. Στην πραγματικότητα, όταν τρέχουμε, χρειαζόμαστε περισσότερο οξυγόνο γι’ αυτό ο εγκέφαλος δίνει εντολή στους αναπνευστικούς μυς να εργαστούν πιο εντατικά, γι’ αυτό συνήθως λαχανιάζουμε. Αντίθετα, όταν ξεκουραζόμαστε ο ρυθμός της αναπνοής πέφτει.

Τι κάνει κακό στους πνεύμονές μας;

    Μπορούμε να προβληματίσουμε τα παιδιά κι αφού εκφράσουν τις απόψεις τους να αναφερθούμε στις συνέπειες του καπνίσματος όχι μόνο για τους καπνίζοντες αλλά και για τους παθητικούς καπνιστές, όπως και του μολυσμένου αέρα (καυσαέρια) στο αναπνευστικό μας σύστημα

Β) Παιχνίδι: Ποιος έχει πιο δυνατά πνευμόνια;

    Τα παιδιά παίζουν σε ζευγάρια. Έχοντας ορίσει μια συγκεκριμένη απόσταση (π.χ. πάνω σε ένα τραπεζάκι) και δίνοντας σε κάθε παιδί ένα μπαλάκι από φελιζόλ, τα καλούμε να το φυσήξουν οδηγώντας το προς το τέρμα της ορισμένης διαδρομής. Όποιο μπαλάκι τερματίσει πρώτο, αναδεικνύει το νικητή.

Κυκλοφορικό Σύστημα

Από τι αποτελείται το αίμα;

    Μέσα από την επεξεργασία βιβλίων κι εποπτικού υλικού, αναφερόμαστε στα ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια καθώς και στο ρόλο τους.

Μπορούμε να ακούσαμε τους χτύπους της καρδιάς μας;

    Τα παιδιά είτε σε ζευγάρια είτε ατομικά μπορούν να “αισθανθούν” την καρδιά τους βάζοντας το χέρι τους πάνω σε αυτή αλλά και πιάνοντας τον καρπό του χεριού τους.

Πώς κυκλοφορεί το αίμα;

    Εστιάζουμε στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρουν το οξυγόνο από την καρδιά μέσα από τις αρτηρίες σε όλο το σώμα και επιστρέφουν σε αυτή από τις φλέβες, μεταφέροντας το άχρηστο διοξείδιο του άνθρακα, που, στη συνέχεια, αποβάλλεται μέσω των πνευμόνων και της διαδικασίας εκπνοής. Μάλιστα, μπορούμε να εντοπίσουμε τις φλέβες μας σε διάφορα μέρη του σώματος, καθώς είναι εύκολα ορατές.

Τι πρέπει να κάνουμε για να λειτουργεί σωστά η καρδιά μας;

    Τελειώνοντας, αξίζει να αναφερθούμε στη σημασία της άσκησης και της σωστής διατροφής για την καλή λειτουργίας της καρδιάς

Ολοκληρώνοντας τη μελέτη των 2 συστημάτων, μπορούμε να τα αναπαραστήσουμε με μια ομαδική εργασία, όπως η παρακάτω